Μαριάνθη Καρακωνσταντή-Μπαρμπούνη

Μητρικός Θηλασμός

Ο μητρικός θηλασμός είναι ο φυσικός τρόπος διατροφής του βρέφους και του μικρού παιδιού, που εξασφαλίζει στο παιδί την ιδανική αύξηση, ανάπτυξη και υγεία. Περιέχει τα ιδανικά θρεπτικά συστατικά για το νεογέννητο παιδί, προστατεύει έναντι των οξέων λοιμώξεων, προστατεύει έναντι χρόνιων νοσημάτων, προάγει το συναισθηματικό δεσμό μεταξύ της μητέρας και του παιδιού, καθυστερεί καινούρια εγκυμοσύνη και ας μην ξεχνάμε την οικονομία, που κατά κάποιο τρόπο προάγει μέσα στην οικογένεια.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ), ο αποκλειστικός θηλασμός για τους πρώτους έξι μήνες ακολουθούμενος από συνεχιζόμενο μητρικό θηλασμό για τουλάχιστον δύο χρόνια ταυτόχρονα  με την προσθήκη θρεπτικών στερεών τροφών αποτελούν το μυστικό για τη μελλοντική υγεία.

Αποκλειστικός θηλασμός σημαίνει ότι το βρέφος τρέφεται αποκλειστικά και μόνο με μητρικό γάλα, χωρίς να παίρνει καμιά άλλη στερεή ή υγρή.

Καθολικές Συστάσεις WHO/Unicef για το θηλασμό

• Έναρξη του θηλασμού μέσα στην πρώτη ώρα της ζωής
• Αποκλειστικός θηλασμός, δηλαδή το βρέφος λαμβάνει μόνο το μητρικό γάλα, χωρίς πρόσθετες τροφές ή υγρά, ούτε νερό μέχρι τον έκτο μήνα της ζωής.
• Θηλασμός όσο συχνά θέλει το βρέφος, μέρα και νύχτα.
• Να μην χρησιμοποιούνται μπουκάλια και πιπίλες.
• Μετά τον έκτο μήνα συμπληρωματική τροφή, κατάλληλη για την ηλικία του παιδιού και ασφαλώς παρασκευασμένη, για όσο διάστημα επιθυμεί η μητέρα

Τα πλεονεκτήματα του θηλασμού για το μωρό πολλά και αναντικατάστατα:

• Πλήρης διατροφή για τα βρέφη (μοναδική σύσταση λίπους, νερού, πρωτεϊνών και σακχάρου, νουκλεοτιδίων)
• Πιο εύπεπτο από το ξένο γάλα.
• Αντισώματα που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
• Μειώνονται οι πιθανότητες για εμφάνιση :
  • κωλικών
  • αλλεργίας
  • αλλεργικού άσθματος
  • οξείας μέσης ωτίτιδας
  • πνευμονικών λοιμώξεων
  • παχυσαρκίας στη ενήλικο ζωή
• Μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης συνδρόμου αιφνιδίου θανάτου  (SIDS)
• Μικρότερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου (λευχαιμία, λεμφώματα)
• Μικρότερη πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη.

Τα πλεονεκτήματα του θηλασμού για τη μητέρα πολλά:

• Απώλεια κιλών εγκυμοσύνης γρηγορότερα.
• Ταχύτερη ανάρρωση από τον τοκετό.
• Καθυστέρηση επανέναρξης εμμήνου ρύσης, άρα  μικρότερη πιθανότητα αναιμίας
• Μικρότερος κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου μαστού και ωοθηκών (σχέση με συνολικούς μήνες θηλασμού)
• Μικρότερος κίνδυνος ανάπτυξης οστεοπόρωσης
• Προσφορά ικανοποίησης άμεσα στο βρέφος
• Ανάπτυξη στενού δεσμού μητέρας-βρέφους
• Ευκολότερο (ιδανική θερμοκρασία και σύσταση) και φτηνότερο...! 

Συχνότητα  θηλασμού:
Όσο συχνά και όσο θέλει!

Το πρώτο γεύμα του μωρού:

Τα νεογέννητα μόλις γεννηθούν τις πρώτες δύο ώρες της ζωής τους είναι σε εγρήγορση με έντονο ενδιαφέρον να γνωρίσουν τον καινούργιο κόσμο τους και αναζητούν έντονα τη μητέρα τους. Ιδανικά το υγιές νεογέννητο βρέφος, αμέσως μόλις γεννηθεί, αφού σκουπιστεί, τοποθετηθεί μπρούμυτα, γυμνό πάνω στο γυμνό στήθος της μητέρας, σκεπαστεί με μία βαμβακερή κουβερτούλα, και αφεθεί εκεί για τουλάχιστον μία ώρα, θα θηλάσει από μόνο του χωρίς καμία βοήθεια. Η ικανότητα του αυτή διατηρείται για τις πρώτες δύο ώρες της ζωής και ακολούθως κουρασμένο από το στρες του τοκετού πέφτει σε λήθαργο για αρκετές ώρες.

Έτσι, τις πρώτες 24 ώρες το μωρό μπορεί να κοιμάται για πολλές ώρες και να θηλάσει μόνο λίγες φορές.

Μετά τις 24 ώρες αν το μωρό κοιμάται πολύ είναι σημαντικό να το ξυπνάτε κάθε 2-3 ώρες τη μέρα (από την αρχή του προηγούμενου γεύματος) και τουλάχιστον στις 4 ώρες στη διάρκεια της νύχτας για να το θηλάσετε.

Σημάδια πείνας: ξυπνά και κοιτάει γύρω-γύρω, κάνει γκριμάτσες και γυρίζει το κεφάλι δεξιά και αριστερά, ανοιγοκλείνει το στόμα, φέρνει το χέρι στο στόμα ,είναι ανήσυχο. Ακολούθως γκρινιάζει και  κλαίει ενώ το παρατεταμένο κλάμα αποτελεί το τελευταίο σημάδι πείνας. Είναι προτιμότερο να θηλάζετε το μωρό προτού αρχίσει να κλαίει, γιατί όταν πεινάσει τόσο πολύ είναι εκνευρισμένο και δυσκολεύεται να πιάσει σωστά το στήθος.

Όταν το μωρό αρχίσει να παίρνει βάρος κανονικά και να ξυπνά από μόνο του σε τακτά διαστήματα για να τρώει, τότε πλέον δεν είναι απαραίτητο να το ξυπνάτε κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας.

Αφήσετε το μωρό να θηλάσει στο ένα στήθος για όσο αυτό θέλει, μέχρι να σταματήσει να καταπίνει. Όταν το μωρό σταματήσει, τότε βοηθήστε το να ρευτεί και μετά προσφέρετε και το δεύτερο στήθος. Αν το μωρό δε θέλει να θηλάσει άλλο τότε ξεκινήστε το επόμενο γεύμα με το στήθος που δε θήλασε.

Ρέψιμο: μερικές φορές τα νεογέννητα που θηλάζουν δεν ρεύονται ή παίρνει πολύ ώρα για να ρευτούν. Μην ανησυχήσετε αν δεν καταφέρει να ρευτεί το μωρό μετά από κάθε γεύμα, κρατήστε το σε θέση ρεψίματος μέχρι 20 min, και βάλτε το να κοιμηθεί.

Όπως και οι μεγάλοι τα μωρά δεν τρώνε πάντα το ίδιο, κάποια γεύματα μπορεί να διαρκούν λίγο (σνακ) και άλλα μπορεί να διαρκούν πολύ.

Αφήστε το μωρό να φάει όσο θέλει. Ο θηλασμός πετυχαίνει μέσω “ ζήτησης και προσφοράς ”. Τα μωρά ξέρουν πόσο γάλα χρειάζονται. Παρακολουθείστε το μωρό και τις αντιδράσεις του και όχι το ρολόι. Παρόλα αυτά θα πρέπει να ξέρετε ότι κατά τις πρώτες εβδομάδες τα γεύματα θα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον 10 λεπτά από τον πρώτο μαστό. Οτιδήποτε λιγότερο είναι σνακ.

Στόχος: ελάχιστο 8-12 γεύματα/ημέρα. Εντούτοις κάθε παιδί έχει διαφορετικές συνήθειες, έτσι η συχνότητα μπορεί να ποικίλλει από 6 έως 18 γεύματα ανά ημέρα!

Η ποσότητα των γευμάτων ποικίλλει από βρέφος σε βρέφος που θηλάζει. Δεν υπάρχει καμία ανάγκη να μετρήσετε το γάλα που πίνει και δεν χρειάζεται να ζυγίζετε το μωρό συχνά. Το ζύγισμα γίνεται κατά την επίσκεψη στον παιδίατρο.

Πως θα τοποθετήσετε το μωρό:

• Πλύνετε τα χέρια σας. Δεν χρειάζεται να πλένετε το στήθος ή τις θηλές σας πριν το θηλασμό.
• Δημιουργήσετε μία ατμόσφαιρα χαλάρωσης.
• Καθίστε αναπαυτικά.
• Τοποθετήστε μαξιλάρι κάτω από το μωρό έτσι ώστε η μύτη του μωρού να είναι στο ύψος της θηλής σας και στηρίξτε το σώμα και το κεφάλι του μωρού .Το κεφάλι και το σώμα του μωρού πρέπει να είναι σε ευθεία και η κοιλιά του μωρού να είναι παράληλλα με τη δική σας κοιλιά.
• Μπορείτε να χαϊδέψετε με τη θηλή σας το μάγουλο του μωρού κοντά στο στόμα για να το διεγείρετε να ανοίξει το στόμα, όταν το μωρό θα έχει ανοίξει καλά το στόμα, τότε φέρνετε με απαλές κινήσεις το μωρό προς το στήθος και όχι το στήθος προς το μωρό.
• Το μωρό συνήθως παίρνει τη θηλή και ένα τμήμα της θηλαίας άλω.
• Στην αρχή το μωρό πιπιλάει γρήγορα. Μετά από περίπου ένα λεπτό αρχίζει να κατεβαίνει γάλα και τότε αλλάζει ο ρυθμός και το βάθος του πιπιλίσματος.

Παραγωγή γάλακτος

• Η παραγωγή γάλακτος ενισχύεται με τη μεγαλύτερη συχνότητα και διάρκεια των γευμάτων θηλασμού.
• Ενισχύεται με την ξεκούραση της μητέρας. Τον πρώτο καιρό μην κάνετε τίποτε άλλο. Να φροντίζετε να κοιμάστε όταν κοιμάται και το μωρό. Αποφύγετε τις πολλές επισκέψεις. Δεν προσφέρουν τίποτε, σας κουράζουν και σας «τρώνε» χρόνο από τον ύπνο σας και υπάρχει κίνδυνος κάποιος από τους επισκέπτες να μεταφέρει κάποιο μικρόβιο ή ιό στο νεογέννητο.

Φροντίδα για τις θηλές και τους μαστούς

• Μπορείτε να βγάζετε λίγο γάλα και με αυτό να επαλείφετε τις θηλές μετά τα γεύματα του μωρού. Το μητρικό γάλα με τις αντιβακτηριδιακές ιδιότητες του είναι καταπραϋντικό και προστατευτικό για τους ερεθισμούς.
• Η μοναδική κρέμα που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε είναι κρέμα λανολίνης - ΠΡΟΣΟΧΗ ΟΧΙ αν έχετε αλλεργία στα μάλλινα.
• Εναλλακτικά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε λάδι ελιάς.
• Aν νιώσετε δυσφορία και πόνο όταν το μωρό θηλάζει σταματήστε το μωρό βάζοντας απαλά το δάχτυλό σας στη γωνία του στόματος του μωρού και σπρώχνοντας τα ούλα του για να απελευθερώσετε το στήθος σας χωρίς να σας τραυματίσει. Ξαναπροσπαθήστε να το τοποθετήσετε. Μην απογοητεύεστε. Μπορεί να χρειαστεί να το επαναλάβετε 10-20 φορές.

Αίσθημα πρηξίματος

• Βάλετε κρύες κομπρέσες για να μειώσετε το οίδημα (έως 30 λεπτά πριν το γεύμα).
• Αμέσως πριν το γεύμα ή κατά τη διάρκεια του γεύματος χρησιμοποιήσετε θερμές υγρές κομπρέσες και κάνετε μασάζ στο στήθος για να κατέβει πιο εύκολα το γάλα.

Όταν ο θηλασμός πάει καλά

• Το μωρό θηλάζει τουλάχιστον 8-10 φορές την ημέρα, τουλάχιστον κάθε 1 ½ -3 ώρες (από την έναρξη του προηγούμενου γεύματος) μετά τη 2η  ημέρα ζωής
• Μετά την 6η ημέρα ζωής το μωρό έχει τουλάχιστον 6-8 πάνες με αρκετά ούρα.
• Μετά την 5-7η ημέρα ζωής το μωρό έχει τουλάχιστον 3-5 χαλαρές κιτρινωπές (τύπου μουστάρδας) κενώσεις. Στον αποκλειστικό θηλασμό μπορεί να έχει κένωση μετά από κάθε γεύμα αλλά μπορεί να έχει και 1 κένωση την εβδομάδα χωρίς να υπάρχει πρόβλημα και εφόσων  δε συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα. Το χρώμα των κενώσεων στα μωρά που θηλάζουν ποικίλλει ανάλογα με τα φαγητά που τρώει η μητέρα, μπορεί να είναι και πράσινες.
• Το μωρό είναι σε θέση να κρατήσει βραδύ ρυθμικό πιπίλισμα για τουλάχιστον 10 λεπτά.
• Το «γεμάτο» στήθος σας αδειάζει μετά το γεύμα.
• Δεν πονάτε κατά τη διάρκεια του γεύματος.
• Το μωρό σας έχει επανακτήσει το βάρος της γέννησης περίπου τη 10η ημέρα ζωής.